Summary

Radyoterapinin geç toksisiteleri arasında tükürük salgısının azalmasına bağlı ortaya çıkan ağız kuruluğu (kserostomi) özel bir önem taşımaktadır. Radyasyonun tükürük bezlerini hangi mekanizmalarla etkilediği henüz tam olarak açıklanamamıştır. Burada da başlıca rolü serbest radikaller ve bunlara bağlı DNA hasarının oluşturduğu kabul edilmektedir. Hiperbarik oksijen tedavisinin (HBO) tümör oksijenizasyonunu artırması kanser tedavisinde bir modalite olarak yerleşmesini sağlamıştır. HBO radyoterapi komplikasyonlarının tedavisinde de büyük bir etkinliğe sahiptir. Bu çalışmada HBO tedavisinin tükürük bezi hasarına etkisi araştırıldı. Erkek Wistar albino sıçanların parotis bölgelerine total 20 Gy'lik radyasyon dozu beş fraksiyonda uygulandı. Ardından hayvanlar kontrol (n=12) ve deney (n=11) grubu olmak üzere ikiye ayrıldı. Kontrol grubuna ek bir uygulama yapılmazken deney grubuna her gün Patterson-Kelly marka basınç odasında 2.6 ATA'lık basınçta iki saat süreyle %100 oksijen solutulması şeklinde 30 gün süreyle HBO uygulandı. Kontrol grubundan 60., 75. ve 90. günlerde dörder hayvan; deney grubundan ise 75. günde dört hayvan ve 90. günde yedi hayvan alınarak derin eter anestezisi altında sakrifiye edildi. Parotis doku örnekleri hematoksilen-eozin ile değerlendirildi. HBO uygulaması sıçan tükürük bezi dokusunda özellikle epitel rejenerasyonunda ve vaskülarizasyonda belirgin artış sağladı. İltihabi hücre infiltrasyonu, bazal membran kalınlaşması ve fibroz gelişimi de HBO grubunda belirgin olarak daha az gözlemlendi; ancak bu parametreler arasında sadece bazal membran kalınlaşması ve fibroz gelişimi arasındaki fark istatiksel olarak anlamlı bulundu (p<0.05). HBO'nun radyoterapiye bağlı tükürük bezi hasarını önlemede başarılı bir yaklaşım olabileceği sonucuna varıldı.

Summary